เมื่อวันที่ 26 สิงหาคม 2565 ที่วัดพระธาตุช่อแฮ พระอารามหลวง จังหวัดแพร่ ได้จัดงานประเพณีตานสลากข้าวหม้อ ซึ่งเป็นประเพณีที่เป็นเอกลักษณ์โดดเด่นเฉพาะตัว ที่จัดเป็นแห่งแรกของจังหวัดและแห่งแรกในประเทศไทย เป็นประเพณีหนึ่งเดียวที่พระภิกษุสงฆ์มาร่วมงานมาด้วยความสมัครใจ(ไม่มีการนิมนต์) เป็นประเพณีที่จัดขึ้นในวันเดือนดับ ที่แปลกคือ ใช้หม้อดิน (หม้อที่ปั้นด้วยดินและนำไปเผา) เป็นภาชนะบรรจุด้วยเครื่องไทยธรรม ประกอบด้วย พริก ข้าวสาร เกลือ หอม เมี่ยง หมาก ไม้ขีดไฟ อาหารคาว อาหารหวาน ผลไม้เป็นต้น
จัดขึ้นในวันแรม 14 ค่ำ เดือน 9 ใต้ เดือน 11 เหนือ ปีนี้ตรงกับวันที่ 26 สิงหาคม 2565 ชาวบ้านจะนำหม้อบรรจุเครื่องไทยธรรมมาวางไว้ในพระอุโบสถพร้อมเส้นตาน เวลาต่อมาทำพิธีทางศาสนา การแสดงพระธรรมเทศนา เรื่อง อานิสงค์ตานสลากข้าวหม้อ โดยพระครูถาวรปัญญาคุณ เจ้าคณะ ต.ป่าแดง เขต 1 วัดหนองแขม เวนตานเส้นสลาก และถวายเส้นสลาก พระสงฆ์อุปโลกน์สลาก ตัวแทนคณะศรัทธาประเคนสลากข้าวหม้อแด่พระสงฆ์ และพระสงฆ์อนุโมทนา
ชาวบ้านเชื่อว่าเป็นการสะเคราะห์ (นำสิ่งที่ไม่ดีออกไป) เป็นการทำบุญไว้ในภายภาคหน้า ซึ่งเป็นภูมิปัญญาชาวบ้านในสมัยก่อน เมื่อเสร็จงานจะได้นำหม้อดินมาใส่น้ำดื่ม น้ำใช้และใส่สิ่งของอื่น สิ่งสำคัญคือเพื่อสร้างความปรองดองในครอบครัวและสังคม
พระโกศัยเจติยารักษ์ รองเจ้าคณะจังหวัดแพร่ เจ้าอาวาสวัดพระธาตุช่อแฮ พระอารามหลวง เจริญพรว่า “หม้อดิน”เป็นปริศนา ให้คนรู้จักการใช้ชีวิตอย่างไม่ประมาท ชีวิตก็เหมือนหม้อดิน ซึ่งแตกสลายง่าย ต้องประคับประคองชีวิตให้ดี” เชื่อว่าเป็นการรสะเดาะเคราะห์ (นำสิ่งที่ไม่ดีออกไป) เป็นการสะสมบุญไว้ในภายภาคหน้า ปีนี้มีพุทธศาสนิกชน นักเรียนมาร่วมงานจำนวนมาก ได้หม้อดินที่บรรจุเครื่องไทยธรรมจำนวน 180 ลูก และทางวัดพระธาตุช่อแฮ ได้ถวายให้กับวัดต่างๆที่มาร่วมงาน จำนวน 10 วัด เพื่อให้วัดต่างนำหม้อดินไปใช้ เช่นใส่น้ำ ทำเป็นหม้อแกง หรืออื่นๆ ต่อไป
ธีรพงษ์ ธงออน/แพร่
